Pretendimi: Tetë shtylla gjigante janë gjetur nën piramidat e Gizës në Egjipt
Verdikti: Mungon konteksti
—————————————————
Pretendimi se struktura gjigante janë gjetur nën piramidat e Gizës në Egjipt nisi të qarkullojë në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, në fund të marsit 2025.
Pretendimi filloi të shpërndahej pasi tre studiues italianë, Corrado Malanga, Filippo Biondi dhe Armando Mei, njoftuan se kishin përdorur të ashtuquajturën teknologji e radarit me hapje sintetike (SAR) për të skanuar piramidën e Khafre, një nga tre piramidat e Gizës në Egjipt, dhe kishin zbuluar “një kompleks kolosal nëntokësor”. Gjatë dy konferencave për shtyp në Itali më 15 dhe 16 mars, të cilat u transmetuan në YouTube më 22 dhe 23 mars, ata prezantuan hulumtimin e tyre.
Ata pretenduan se nën piramidën e Khafre gjenden tetë struktura cilindrike spirale, që shtrihen në një thellësi prej më shumë se 600 metrash dhe çojnë në dy struktura të mëdha në formë kubi. Sipas studiuesve, i gjithë kompleksi nëntokësor mbulon një sipërfaqe prej afërsisht dy kilometra nën të tre piramidat e Gizës.Për më shumë se një orë, studiuesit zbuluan pamjet që supozohej të ishin rezultat i analizave të tyre, pas së cilave teoria u përhap me zjarr në rrjete sociale. Raportet e zbulimit të supozuar qarkulluan shpejt në disa gjuhë dhe disa media si Daily Mail në Britani.
Megjithatë, kjo teori nuk bazohet në fakte shkencore. “Hipotezat paraqiten si siguri. Nuk ka ndarje midis hipotezës dhe asaj që ata mendojnë se është e provuar,” tha Vincent Rondot, drejtor i kërkimit në Qendrën Kombëtare Franceze për Kërkime Shkencore (CNRS) dhe drejtor i departamentit të Egjiptit të Lashtë të Luvrit për AFP.
Ka një sërë arsyesh për të qenë të kujdesshëm në lidhje me teorinë. Për shembull, zbulimi i supozuar u publikua shpejt në një blog nga një Greg Reese. Reese e përshkruan veten si një shkrimtar dhe “përhapës i të vërtetave të fshehura dhe komploteve kriminale”.
Ndërkohë, hulumtimi i paraqitur në mars 2025 nuk është publikuar në asnjë revistë shkencore dhe nuk ka përfshirë ndonjë arkeolog apo egjiptolog të certifikuar.
Një nga autorët, Corrado Malanga, është i lidhur me Universitetin italian të Pizës, por fusha e tij e ekspertizës është kimia organike. Ai gjithashtu ka një interes të vetë-shpallur në ufologji, studimin e UFO-ve. Ai pretendon se shumë njerëz janë rrëmbyer nga alienët dhe se shumica “nuk e mbajnë mend rrëmbimin, pavarësisht se kanë gjurmë fizike të tij në formën e plagëve që datojnë nga operacionet dhe ndërhyrjet e kryera nga alienët”. Në faqen e tij të internetit, Malanga thotë se një test vetë-vlerësimi në internet mund të përcaktojë nëse dikush është rrëmbyer dhe se mjete të tilla si hipnoza regresive dhe programimi neuro-gjuhësor mund të përdoren për të rikuperuar kujtimet.
Studiuesi tjetër Filippo Biondi postoi një mesazh në LinkedIn pas prezantimit për shtyp për të sqaruar se ai nuk është më i lidhur me Universitetin e Strathclyde në Skoci dhe tani drejton një kompani private të imazherive të radarëve, Harmonicsar.
Anëtari i tretë i ekipit, Armando Mei, e përshkruan veten si një studiues dhe gazetar i pavarur arkeologjik, sipas llogarisë së tij në LinkedIn. Ai është autor i disa librave që mbrojnë teoritë pseudoarkeologjike, duke përfshirë një në të cilin ai pretendon se kodrat Visoko në Bosnje nuk janë formacione natyrore, por piramida të lashta të ndërtuara nga njerëzit. Megjithatë, kjo teori është hedhur poshtë nga komuniteti shkencor dhe arkeologjik.
“Në vend që gjetjet e tyre të rishikoheshin nga kolegët,” tha egjiptologu francez Rondot, “kërkuesit vendosën të anashkalojnë praktikën e mirë shkencore duke e shpallur zbulimin e tyre në mediat sociale dhe në një konferencë shtypi.”
“Si mundet një kimist të ketë një mendim kaq të fortë e të rëndësishëm për një monument kaq të lashtë që nuk e ka studiuar kurrë?” vazhdoi ai. “Nuk bëhen këto rezultate publike që në fillim. Në fillim ato ndahen me një grup shumë të kufizuar njerëzish që mund të gjykojnë vlefshmërinë e tyre.”
Sipas Guillemette Andreu-Lanow, nënkryetare e Shoqatës Franceze të Egjiptologjisë dhe ish-presidente e këshillit shkencor të Institutit Francez të Arkeologjisë Orientale (IFAO) dhe Jean-Guillaume Olette-Pelletier, i cili ka një doktoraturë në Egjiptologji nga Universiteti Paris-Sorbonne, nuk ka asnjë studim arkeologjik apo gjeologjik që mbështet hipotezën e strukturave të mëdha nëntokësore nën piramidat e Gizës.
“Piramidat janë struktura monumentale guri të ndërtuara në një pllajë të sheshtë,” tha Olette-Pelletier për AFP. “Ato më pas u zbrazën ose u modifikuan për të përfshirë dhomat e varrimit, por nuk ka dëshmi të rrjeteve nëntokësore aq të thella sa ato të përmendura.”
Arkeologjia përdor teknika të tilla si magnetometria, e cila mund të analizojë tokën deri në pesë metra thellësi. Megjithatë, pretendimet në këtë studim nuk bazohen në “asnjë të dhënë shkencërisht të vlefshme”, tha Olette-Pelletier.
Argumenti kryesor i studiuesve italianë bazohet në përdorimin e një “radari me hapje sintetike” ose SAR, një teknologji e përdorur veçanërisht nga NASA për të hartuar sipërfaqen e Tokës. Por ky lloj radari nuk është projektuar për të zbuluar strukturat e vendosura qindra metra nën tokë, thonë ekspertët.
“Valët e radarit thithen sa më thellë të futen në tokë, kështu që ka një kufizim thellësie, ndoshta disa dhjetëra metra e shumta,” tha Lawrence Conyers, një specialist i radarëve në Universitetin e Denverit, për AFP.
Vetë NASA konfirmon se SAR “mundëson imazhe të detajuara të sipërfaqes së Tokës”, por “nuk është projektuar për të eksploruar thellësi ekstreme”.
Një hipotezë shkencore mund të pranohet vetëm pas grumbullimit të provave të qëndrueshme, të vërtetuara nga botime të njohura shkencore dhe kërkime në terren. Në këtë rast, autorët nuk duket se kanë bërë ndonjë gërmim në Egjipt ose kanë marrë leje për ta bërë këtë nga Këshilli i Lartë Egjiptian i Antikiteteve.
Arkeologu egjiptian Zahi Hawass, ish-kreu i antikiteteve në Egjipt, hodhi poshtë pretendimet e studiuesve italianë në një deklaratë që u raportua dhe nga mediat ndërkombëtare. Hawass i përshkroi pretendimet si “asgjë veçse trillime”.
“Nuk ka asnjë provë shkencore për të mbështetur këto pretendime,” tha ai. Baza e Piramidës së Khafre “është e gdhendur drejtpërdrejt nga shkëmbi në një lartësi prej rreth tetë metrash. Sipas studimeve dhe kërkimeve të gjera shkencore të kryera vitet e fundit, nuk ka kolona nën këtë bazë,” tha ai. “Të tilla thashetheme të pabaza përfundimisht do të dërgohen në koshin e plehrave të historisë,” shtoi arkeologu egjiptian.
Olette-Pelletier shtoi se vetë autoritetet egjiptiane nisën të ashtuquajturin projekt ScanPyramids në vitin 2015, i cili synonte veçanërisht zbulimin e dhomave sekrete në zemër të piramidave të Gizës dhe Dahshurit dhe të hedhë dritë mbi ndërtimin e tyre, pa patur nevojë të kryhen gërmime. Për këtë u përdor një përzierje e termografisë infra të kuqe, imazherizë të radiografisë muonike dhe rindërtimit 3D.
Spekulimet rreth kolonave të mëdha nëntokësore që kanë evoluar në pretendime se një “qytet i madh nëntokësor” është zbuluar nën piramida, ndonjëherë shoqëruar nga imazhe të krijuara me programe kompjuterike. “Ata e kanë përforcuar mashtrimin dhe e kanë bërë atë një mashtrim super-shkencor,” tha Olette-Pelletier.
Ndërsa këto pretendime specifike në lidhje me Piramidën e Khafre janë të rreme, në fakt ka patur zbulime të fundit në zonë.
Një artikull i majit 2024 i botuar në revistën shkencore Smithsonian prezantonte një “anomali” të zbuluar nga studiues nga Universiteti Ndërkombëtar Higashi Nippon dhe Universiteti Tohoku në Japoni, si dhe nga Instituti Kombëtar i Kërkimeve të Astronomisë dhe Gjeofizikës në Egjipt. Ekipi përdori “teknologji imazherike jo ndërhyrëse”, jo ndryshe nga SAR e përshkruar në pretendimet e rreme. Megjithatë, strukturat nuk përputhen me përshkrimin e atyre në kërkesë.
“Ne besojmë se kemi gjetur një anomali: një kombinim i një strukture të cekët të lidhur me një strukturë më të thellë,” shkruajnë studiuesit. Struktura e cekët është qartësisht në formë L, dhe skanimet tregojnë se ajo ishte e mbushur me rërë pas ndërtimit. Në një moment, “mund të ketë qenë një hyrje në strukturën më të thellë”. Ndërsa studiuesit nuk janë të sigurt për përmbajtjen e strukturës më të thellë, ata thonë se ajo mund të jetë bosh ose e mbushur me materiale të tilla si rëra dhe zhavorri.
Pra, megjithëse ka patur zbulime të reja në afërsi të piramidave të Gizës, nuk ka asnjë provë që të mbështesë ekzistencën e strukturave identike pranë bazës së Piramidës Khafre, të lidhura me shtigje dhe tetë puse të thella vertikale që zbresin qindra metra nën tokë.
