FJORI SINORUKA & MERXHAN DACI
Kreu i Departamentit të Sizmiologjisë, 3 javë para tërmetit shkatërrues të 26 nëntorit deklaroi se infrastuktura po dilte jashtë funksionit. Kërkimet shkencore orientojnë institucionet sesi të zvogëlojnë rrezikun nga fatkeqësitë natyrore. Megjithatë, Departamenti i Sizmiologjisë punon në kushte mbijetese, pa buxhet për kërkimin shkencor. Situata ka nisur degradimin veçanërisht pas 2007-s kur VKM e qeverisë Berisha shkriu Institutin e Sizmiologjisë.
————————————————————————————————————————————————————-
Rreth 20 ditë para tërmetit shkatërrimtar të 26 nëntorit me magnitutë 6.4 Rihter, drejtuesi i Departamentit të Sizmiologjisë në Institutin e Gjeoshkencave, Energjisë, Mjedisit dhe Ujit (IGJEUM), Rexhep Koçi, ngriti alarmin në një intervistë për Televizionin Klan se infrastruktura teknike e këtij departamenti ishte shumë e vjetër dhe se nevojiteshin ndërhyrje përpara se të dalë jashtë funksioni.
“Ne kemi disa ditë që punojmë me një numër të kufizuar stacionesh për arsye se kërkohet një ndërrim i teknologjisë të cilën ne nuk po e arrijmë dot, për arsye të mossigurimit të mjeteve të nevojshme për ta vijuar këtë punë. Në qoftë se ne nuk do marrim masa të shpejta brenda disa ditësh, ne mund të dalim jashtë pune komplet”, tha ai.
Nisur nga jo deklaratë “Faktoje” u interesua mbi problematikën e ngritur nga profesor Rexhep Koçi dhe bëri disa kërkime. Deri në vitin 2007 Shqipëria kishte një Institut të Sizmiologjisë. Por me një vendim të qeverisë Berisha, të datës 4 prill të po atij viti ky institut u integrua në Universitetin Politeknik të Tiranës.
Në korrik të 2011-s doli një urdhër qeverie që parashikonte ngritjen e IGJEUM pranë Universitetit Politeknik të Tiranës.
IGJEUM përfshin 4 departamente, ndër ta edhe Departamentin e Sizmiologjisë i cili detyrë kryesore ka kërkimin shkencor në fushën e sizmiologjisë.
“Faktoje” intervistoi drejtuesin e Departametit të Sizmologjisë Rexhep Koçi i cili e rikonfirmoi shqetësimin e ngritur pak javë para tërmetit të 26 nëntorit. Sipas Koçit prej 2007-s kur doli VKM për shkrirjen e Institutit të Sizmiologjisë, stafi është reduktuar në 7 veta nga 25 që kishte.
“Ne kemi qenë rreth 25 veta para vitit 2007, pa përmendur personelin në terren. Dendësimi i rrjetit është shumë i domosdoshëm, të paktën në zonat urbane duhet të kemi në çdo vend instrumente.
Ne marrim vetëm pagën nga universiteti. I gjithë IGJEUM është në kushte mbijetese, nuk kanë asnjë lloj mbështetje për t’u zhvilluar, mbijetojmë me shumë zor.”
Rexhep Koçi, foto: Merxhan Daci/Faktoje.al
Por sa para ka në dispozicion ky department i cili duhet të bëjë studime të vazhdueshme mbi sizmiologjinë? Përgjigjja e kreut të Departamentit të Sizmiologjisë është e drejtpërdrejtë:
“Instituti e ka pothuajse zero buxhetin. Ky është sot një minidepartament, dy departamente që kanë qenë më parë nuk ekzistojnë më, ai i inxhinierisë sizmike dhe i inxhinierisë së tërmeteve.
Është shumë i rëndësishëm si institucion shkencor. Ne sot kemi teknologji të vitit 2002 dhe 2005. Shkojmë me makinat personale në stacionet tona”
Pse janë të rëndësishme studimet shkencore
Në ligjin për “Mbrojtjen civile” në nenin 52 përcaktohet qartë roli i institucioneve kërkimore shkencore, të cilat pasi bëjnë studimet ua vënë në dispozicion institucioneve përkatëse për marrjen e masave dhe zvogëlimin e riskut në raste si fatkeqësia natyrore e 26 nëntorit.
“Faktoje” pyeti Përparim Hoxhën, profesor në Fakultetin e Gjeologji-Minierave i cili konfirmon një nivel shumë të ulët të financimit të IGJEUM dhe Departamentit të Sizmologjisë.
“Me statusin që ka, IGJEUM i ka mundësitë jashtëzakonisht të kufizuara, financiare, njerëzore, laboratorike për të bërë kërkimin shkencor të mirëfilltë. Mundet që në 10 vjet ne mund të mos e dëgjojmë fare emrin e Sizmologjisë, por pas 10 vjetësh kur të na ndodhi një ngjarje e tillë do të na bëhet epiqendra e tërë diskutimeve tona”.
Përparim Hoxha, foto: Fjori Sinoruka/Faktoje.al
Profesor Përparim Hoxha u shpreh se në kushtet aktuale IGJEUM nuk mund të mbështetet plotësisht nga Universiteti Politeknik i Tiranës, nga i cili varet.
“UPT nuk i ka mundësitë financiare për ta ndihmuar ose për t’i dhënë status të veçantë edhe kërkimit shkencor në këtë institut. Ky është fakt. Ose të ketë status të veçantë ose të varet nga qeveria. Duhet ta trajtojmë financiarisht me burime njerëzore, me burime laboratorike në mënyrë të veçantë, siç e ka gjithë bota”-sugjeron profesor Hoxha.
