Një projektligj për barazinë gjinore i depozituar në Kuvend ka ndezur debat mbi përkufizimin e termit “gjini”.
Për një pjesë, ky hap shihet si i domosdoshëm referuar realitetit të ri shoqëror pasi lufton pabarazinë dhe ndihmon në politika më gjithëpërfshirëse, ndërsa për kritikët është një lëvizje që cenon konceptin tradicional të gjinisë, duke e zëvendësuar me një përkufizim më fluid e të paqartë.
Pse u hartua një draft i ri
Debati për hartimin e këtij projektligji është fokusuar në një pikë, ndërkohë që qëlllimi i vetë projektligjit është shumë herë më i gjerë.
Aktualisht ka një ligj për barazinë gjinore në Shqipëri që është në fuqi qysh prej vitit 2008 dhe nuk ka pësuar ndryshime.
Në relacionin shoqërues të projektligjit thuhet se, pavarësisht se realiteti ligjor, shoqëror dhe ndërkombëtar ka evoluar ndjeshëm, ligji për barazinë gjinore ka mbetur i pandryshuar
Ndërsa janë bërë rregullime të shumta në ligje të tjera, si ai për mbrojtjen nga diskriminimi, dhunën në familje, apo Kodin e Punës, ligji për barazinë gjinore ka mbetur i pandryshuar, duke krijuar boshllëqe dhe vështirësi në zbatim.
Referuar relacionit, mos-harmonizimi i ligjit aktual me aktet sa më sipër ka sjellë mungesë koherence në trajtimin e diskriminimit, të dhunës me bazë gjinore, të barazisë në punësim, apo në media.
Një tjetër arsye shtesë është edhe përafrimi me acquis të Bashkimit Evropian dhe direktivat e reja ndërkombëtare, të cilat vendet e rajonit dhe të BE-së i kanë implementuar.
Kush e përgatiti
Në dokumentet zyrtare (që i bashkëlidhen këtij projektligji) sqarohet se drafti ‘Për barazinë gjinore’ është miratuar nga një grup pune e ministrisë së Shëndetësisë.
Më tej, në regjistrin elektronik për njoftimet dhe konsultimet publike, janë regjistruar 1,403 shikime/vizitorë dhe është postuar 1 koment nga Komiteti Shqiptar i Helsinikit.
Ministria njofton gjithashtu se ka bashkërenduar të gjithë procesin konsultativë duke u bazuar tek strategjia kombëtare për barazinë gjinore 2021-2030, rekomandimet dhe konventat ndërkombëtare të GREVIO, CEDAW dhe Konventën e Stambollit si dhe Direktivat e Acquis në fushën e barazisë gjinore.
Konsultimet
Nga sugjerimet e përcjella nga shoqëria civile u morën parasysh dhe u pasqyruan në tekstin përfundimtar rreth 12 komente kryesisht të karakterit administrativ, por ajo që tërhoqi vëmendjen dhe nxiti debatin ishte përkufizimi ligjor i gjinisë.
Drafti fillestar
Fillimisht, projektligji i hartuar nga Ministria e Shëndetësisë, i hedhur për konsultim publik në mars 2025, përfshinte një përkufizim tradicional të gjinisë ku termi gra dhe burra në kuptim të këtij ligji nënkuptonte edhe vajza dhe djem. Në thelb, kuptimi i gjinisë mbetej strikt binar, i kufizuar te dy kategori; femër dhe mashkull.
Drafti përfundimtar
Gjatë procesit të konsultimeve, ministria e Shëndetësisë njofton në korrespondencën zyrtare se aleanca LGBTI kërkoi që projektligji të mos kufizohej vetëm në dy kategori gjinore.
Ministria e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale e reflektoi këtë propozim duke zgjeruar përkufizimin, dhe në versionin përfundimtar që është depozituar në Kuvend, termi “gjini” merr një kuptim të ri juridik: Gjini, sipas këtij ligji, ka kuptim gjithëpërfshirës në përputhje me parimet e barazisë dhe mosdiskriminimit lidhur me identitetin dhe shprehjen gjinore.
Në kuptim të këtij përkufizimi është reflektuar edhe një tjetër ndryshim e propozuar nga qendra AWEN sipas së cilës përfaqësimi i barabartë gjinor nënkupton përfaqësimin e secilës prej gjinive, në të gjithë diversitetin e tyre.
Kush mori pjesë në kosultime
Në kuadër të procesit të hartimit të projektligjit të ri “Për barazinë gjinore”, ministria e Shendetesisë ka njoftuar se në takimet konsultuese parapërgatitore morën pjesë një grup i gjerë përfaqësuesish nga institucione dhe organizata kombëtare e ndërkombëtare, konkretisht: 9 institucione në nivel qendror dhe të varësisë, pjesë e grupit të punës;
18 përfaqësues të organizatave joqeveritare, përfshirë qendra sociale ditore dhe rezidenciale, shoqata të shoqërisë civile dhe grupe interesi aktive në fushën e barazisë gjinore dhe të drejtave të njeriut; 5 organizata ndërkombëtare: UNDP, UN Women, UNICEF, UNOPS dhe IOM; 7 përfaqësues nga ambasada dhe agjenci ndërkombëtare: Ambasada e Suedisë, Ambasada e Vendeve të Ulëta, Delegacioni i BE-së në Shqipëri, GIZ, OSBE, AICS dhe ADA.
Debati për Soros
Në media ndërkohë qarkulloi një lajm sipas të cilit “Kryeministri Edi Rama ka pranuar se për hartimin e projektligjit të ‘Për Barazinë Gjinore’ është këshilluar me organizata të shoqërisë civile që ndër vite kanë marrë financime nga Fondacioni ‘Soros”
Xheni Karaj nga komuniteti LGBTI (që bëri edhe propozimin) e kundërshtoi këtë narrativë.
“Unë e përmend shpesh sepse gjithnjë jemi targetuar si komuniteti që financohemi nga Soros si pjesë e axhendës së Soros në Shqipëri. Por në të vërtetë nëse e shihni dhe cdokush mund të shkojë të kontrollojë çdo gjë është transparente dhe kushdo mund të shohë se Soros nuk ka dhënë kurrë para për LGBTI”, tha Xheni Karaj për gazetaren Alice Taylor në Euronews Albania
Burime zyrtare nga Shoqëria e Hapur për Shqipërinë – Soros thanë për Faktoje.al se nuk kanë qenë të përfshirë në hartimin apo diskutimet konsultative të projektligjit “Për Barazinë Gjinore”
Faktoje.al ndërkohë është në pritje të një kërkese për informacion dërguar Ministrisë së Shëndetësisë për debatin në fjalë.
