Ndalimi i dinarit në Kosovë është kryefjalë e përplasjes mes Serbisë dhe Kosovës prej miratimit të rregullores së Bankës Qendrore të Kosovës. Por ndërsa vendimi passjell moslejimin e marrjes së pagesave dhe kryerjes së blerjeve me para të thatë në monedhën dinar, kjo nuk nënkupton se vendimi zhvlerëson dinarin, siç është interpretuar në media.
Jona Plumbi
Vendimi i BQK-së që vendosi kufizimin nga 1 shkurti të transaksioneve të pagesave Cash në dinarin serb, mes të gjithë monedhave të tjera të huaja, është kthyer në arenën e përplasjes së rradhës mes Kosovës dhe Serbisë. Si gjithmonë, pjesë e kësaj përplasjeje janë bërë dhe partnerët ndërkombëtarë të dy vendeve, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimit Europian.
Debatet dhe lufta diplomatike është përkthyer në shumë lajme që kanë qarkulluar ditët e fundit në mediat shqiptare. Disa prej tyre e kanë interpretuar këtë rregullore të re si një zhvlerësim të dinarit serb. Kështu shkruan Rruga Press kur njofton “Kritikat e aleatëve për zhvlerësimin e dinarit, Bislimi: BQK ka pavarësinë e saj, s’është negociuar për të në Bruksel”.
Në fakt, sipas rregullores së debatueshme të BQK, valutat jo-euro, duke përfshirë dhe dinarin serb, mund të përdoren për t’u ruajtur në llogari bankare dhe me to mund të kryhen pagesa ndërkombëtare e të përdoren për këmbim. Në asnjë moment vendimi i Bankës Qendrore të Kosovës nuk flet për zhvlerësim të dinarit, që nga pikëpamja ekonomike do të thotë ulje e vlerës së dinarit përballe monedhave të tjera.
Gjithashtu vlen të përmendet se rregullorja e Bankës Qendrore të Kosovës vetëm sa përforcon Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës.
Historiku i valutave në Kosovë
Pas përfundimit të luftës në Kosovë, misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë, UNMIK në shtator 1999 vendosi përdorimin e markës gjermane dhe monedhave të tjera të huaja në Kosovë. Shkak ishte ekzistenca e shumave të konsiderueshme të markes gjermane, që ishte valuta më e përdorur në periudhën para luftës, si dhe fakti që popullsia ishte e familjarizuar me këtë monedhë.
Në vitin 2002 UNMIK dhe Bashkimi Europian i besuan Bankës Qendrore të Kosovës (asokohe BPK) zëvendësimin e monedhës në Euro në bashkëpunim me Bankën Qendrore Europiane. Edhe pse nuk është pjesë e Eurozonës, Kosova shpalli ligjërisht euron valutë të vetme zyrtare. Kushtetuta e Kosovës e vitit 2008 përcaktoi ‘si mjet të vlefshëm pagese përdorimin e një valute të vetme’ (neni 11).
Përfundimi
Vendimi i Bankës Qendrore të Kosovës që hyri në fuqi në 1 shkurt 2024 është një përforcim i një rregulli të mëhershëm të vendosur prej vitit 2002 në Kosovë dhe sanksionuar në Kushtetutën e Kosovës në vitin 2008. Pavarësisht ekzistencës së ligjeve, Kosova ka bërë një “sy qorr” gjatë 22 viteve të fundit, duke toleruar përdorimin e dinarit në komunat veriore me shumicë serbe në Kosovë. Pas vendimit të 17 janarit të BQK-së, dinari nuk do të përdoret më për pagesa cash apo për transaksione pagesash në Kosovë.
Pavarësisht kësaj, vendimi i Bankës Qendrore të Kosovës nuk sjell zhvlerësimin e monedhës së dinarit, si është portretizuar në media, ndaj këtë pretendim do e kategorizojmë si të pavërtetë.
*Lajmi publikohet në kuadër të bashkëpunimit mes Faktoje dhe Facebook për të luftuar dizinformimin
