Në Komisionin e Ligjeve u zhvillua një debat i gjatë (mbi tre orë) mbi projektligjin e ri për “Menaxhimin e integruar mbetjeve”, një akt prej 85 nenesh dhe 5 shtojcash, që qeveria e konsideron të domosdoshëm për afrimin me standardet e BE-së dhe kapitullin 27 të negociatave për mjedisin dhe ndryshimet klimatike
Negociatat
Ministri i Mjedisit, Sofjan Jaupaj, theksoi se drafti është fryt i një pune trevjeçare, me konsultime publike dhe asistencë ndërkombëtare (ekspertë nga Gjermania, Suedia dhe Banka Boterore), duke garantuar, sipas tij, përputhshmëri të plotë me direktivat europiane si dhe ruajtje të autonomisë vendore.
Një fjalë e parapërgatitur e ministrit të ri të Mjedisit, Sofjan Jaupaj, pas një shqetësimi të gjatë të ngritur nga deputetët e opozitës, rreth projektligjit në fjalë.
Ministri sqaroi se nëpërmjet organizimit të territorit në 10 zona menaxhimi, (7 janë aktualisht të ngritura) projektligji promovon kalimin nga një model linear “prodho-përdor-hidh” në një ekonomi qarkulluese.
Opozita
Anëtari i komisionit të Ligjeve, Oerd Bylykbashi, vuri në dyshim qëllimet e hartimit të një projektligji të ri që shfuqizon ligjin aktual për mbetjet (i miratuar në vitin 2011), transparencën e ndjekur për hartimin e tij se kush e ka përgatitur dhe në bashkëpunim me kë, si dhe, vuri theksin tek nxitimi i mazhorancës për ta miratuar sa më shpejt.
Në kalendarin e punimeve projektligji për mbetjet është parashikuar të kalojë për miratim në seancën e 16 tetorit.
Sipas opozitës, nevojiten paraprakisht disa seanca dëgjimore kryesisht me përfaqësues të pushtetit vendor dhe ekspertë.
PS
Por Damian Gjiknuri nga ana tjetër i parapriu debatit kur propozoi që seancat dëgjimore të fokusohen tek çështja e ligjshmërisë dhe respektimit të kompetencave të pushtetit vendor, ndërsa aspektet teknike (që mund të përfshijnë edhe objeksionet e ekspertëve ambientalistë) të trajtoheshin në komisionin përgjegjës dhe jo tek Ligjet.
AKEM
Nga opozita lindën gjithashtu dyshime mbi vendimmarrjen e një agjencie të re kombëtare që përfshihet në projektligj, AKEM.
“Pse e kthyet Agjencinë Kombëtare për Ekonominë e Mbetjeve (AKEM) nga një institucion publik në SH.A pra në një subjekt tregtar?”, ishte pyetja e ngritur nga Bylykbashi.
Ministri Jaupaj tha se i ishin referuar rasteve të suksesshme sipas tij të disa modeleve të huaja por edhe Shqipërisë duke përmendur OSHE dhe OST.
Por ministri nuk i dha përgjigje një tjetër pyetje të ngritur nga deputeti Gent Strazimiri nëse ai garantonte që AKEM do të ishte nje shoqëri aksionere terësisht shtetërore apo do të përfshijë edhe aksioner privat. “Unë garantoj cfarë është parashikuar në projektligj”, u përgjigj ministri.
Kompetencat
“Autonomia e bashkive mbetet e pacenuar, grumbullimin dhe menaxhimin vendor të mbetjeve e kanë përsiper bashkitë ndërsa operatori (AKEM) merr përsipër trajtimin fundor dhe infrastrukturën”, tha ndër radhë ministri Jaupaj.
Ministri sqaroi disa here se bashkitë kanë kompetenca të plota dhe se qeveria shqiptare për shkak të imponimit të standardeve që sjell zbatimi i këtij projektligji do të merrte përsipër kostot financiare.
Jaupaj nuk dha shpjegime specifike në këtë drejtim, ndërsa pyetjet nga deputetët lidheshin deri me kostot që mund të vinin që nga ndarja në burim i mbetjeve, kompetencë e bashkisë.
Pyetjet pa përgjigje
Po aq të rëndësishme ishin edhe pyetjet disa prej të cilave nuk morën përgjigje nga ministri i ri i Mjedisit.
Sofjan Jaupaj iu shfaq më së shumti teknicien në përgjigjet e tij duke u përgjigjur ndër radhe se ai kishte shkuar në ministri në vitin 2021 (kur u pyet për inceneratorët) paçka se kryetari i komisionit, Ulsi Manja, u përpoq ta prezantonte si zyrtarin me shumë eksperiencë në këtë drejtim.
Ministri shmangu përgjigjet për pyetjet mbi ekzistencën e inceneratorëve në Tiranë, Elbasan e Fier, pagesat për shërbime të pakryera, përgjegjësinë politike për aferën, tha se nuk kishte informacion mbi juridiksionin e menaxhimit të mbetjeve në Gjadër dhe nuk dha përgjigje direkte nëse qeveria ishte konsultuar për hartimin e këtij projektligji edhe me agjencitë që sot administrojnë impiantet e trajtimit të mbetjeve.
