Konferenca e VII Kombëtare për të Drejtën e Informimit, organizuar nga Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale, u konceptua të martën si një takim i gjerë, në një sallë plot me përfaqësues nga qeveria, media, ambasadorë të akredituar në Tiranë, ku në qendër ishte një tryezë e rrumbullakët me fokus kryeministrin Edi Rama dhe drejtueset e katër organizatave të shoqërisë civile: Faktoje.al, “Together for Life”, “BIRN” dhe “SCiDEV”.
Diskutimet u fokusuan tek progresi i deritanishëm dhe problematikat serioze në zbatimin praktik të së drejtës për informim.
Dekriminalizimi i shpifjes
Kryeministri Rama e cilësoi panoramën e transparencës si “gotë gjysmë plot”, duke theksuar se pengesat burojnë nga përtacia burokratike dhe jo mungesa e vullnetit politik.
Ai propozoi vendosjen e sanksioneve për ministrat dhe sekretarët e përgjithshëm që tejkalojnë afatin ligjor prej 10 ditësh për dhënien e informacionit. “Nuk besoj te autorregullimi i shqiptarëve, ballkanasve…”, tha Rama kur foli për nevojen e sanksioneve
Për herë të parë, Rama premtoi edhe dekriminalizimin e shpifjes, por vetëm për gazetarët. Megjithatë, një piskamë (ai) e lëshoi.
“Ne nuk vuajmë nga liria e shprehjes, por liria e shpifjes”, tha Rama
Komisioneri Besnik Dervishi nënvizoi se problemet kryesore mbeten mosrespektimi i afateve, interpretimi i gabuar i përjashtimeve ligjore dhe neglizhenca administrative.
Platforma
Ministrja e Shtetit për administraten dhe antikorrupsionin, Adea Pirdeni, tha se platforma Transparent Albania, do të shërbejë në vijim si portë unike për aksesin në informacion publik, duke lehtësuar kërkesat online dhe monitorimin e performancës së ministrive.
Për herë të parë, sipas saj, qytetarët do të mund të paraqesin dhe ndjekin kërkesat për informacion online, ndërsa koordinatorët do të gjurmojnë zbatimin e tyre.
Ndërkohë, nga ana e partnerëve ndërkombëtarë ne tryezë u vlerësua rendësia e angazhimit për të përmirësuar qasjen e publikut dhe medias në informacion
Problematikat
Duke u bazuar në eksperiencën e saj personale, Klodiana Kapo, drejtore e Faktoje.al, tha se dikur gazetaria mbështetej në kontakt të drejtpërdrejtë me institucionet, ekspertët dhe vetë drejtuesit e partive, ndërsa verifikimi i informacionit ishte pjesë thelbësore e punës së përditshme.
Sot, sipas saj, ky ekuilibër është prishur. Ajo theksoi vështirësitë e gazetarëve për të marrë informacion në kohë, duke sjellë shembullin e 183 kërkesave të dërguara vetëm këtë vit nga Faktoje.al, shumica me përgjigje të pjesshme ose të vonuara.
Eglantina Bardhi Drejtore e “Together for Life” nënvizoi se qasja e hapur në informacion nuk duhet parë si kërcënim nga institucionet.
Ndërsa Kristina Voko, Drejtore e BIRN, e cilësoi të drejtën e informimit si instrument thelbësor për mbrojtjen e interesit publik. Sipas saj, transparenca duhet kuptuar më gjerë se korniza ligjore, duke përfshirë konsultimin publik real, të dhënat e hapura dhe komunikimin e vazhdueshëm me qytetarët.
Blerjana Bino, Drejtore e SCiDEV ngriti shqetësime për mungesën e transparencës në procesin e negociatave për anëtarësim në BE dhe hendekun mes digjitalizimit dhe llogaridhënies demokratike.
Konferenca evidentoi kontrastin mes cilesimit që i dha vetë kryeministri Rama “gotës gjysmë bosh” të shoqërisë civile dhe “gotës gjysmë plot” të qeverisë, duke e lënë të hapur debatin mbi efektivitetin real të së drejtës për informim në Shqipëri.
